Er is al een hele tijd sprake van, maar vanaf 2016 gaat het ook echt gebeuren. In heel België zal er een kilometerheffing opgelegd worden aan binnenlandse en buitenlandse vrachtwagens. Deze nieuwe regeling zal de heffing via het eurovignet vervangen vanaf (voorlopig onder voorbehoud) 1 april 2016. De heffing is tegelijk federaal en gewestelijk. De heffing zal immers van toepassing zijn op het hele Belgisch grondgebied, terwijl de concrete regels bepaald worden door de gewesten (die ondertussen hun regels al in een decreet of ordonnantie hebben gegoten). De drie gewesten zullen wel moeten samenwerken en hebben daarvoor al een samenwerkingsakkoord afgesloten.
WAT? Voertuigen van meer dan 3,5 ton
Elk motorvoertuig of samenstel van voertuigen waarvan de maximaal toegelaten massa (MTM) meer dan 3,5 ton bedraagt, is aan de kilometerheffing onderworpen. Hierin ligt een belangrijk verschil met het eurovignet, dat pas van toepassing is op voertuigen boven de 12 ton.
Daarnaast is het eurovignet slechts van toepassing voor voertuigen die gebruikt worden voor goederenvervoer. De regels die de kilometerheffing invoeren, gebruiken echter de woorden “al dan niet uitsluitend, voor het vervoer over de weg van goederen”. Dit betekent dat ook voertuigen die niet (enkel) bestemd zijn voor goederenvervoer aan de kilometerheffing onderworpen zijn. Denk daarbij o.a. aan marktwagens, winkelwagens, huisvuilwagens, rijdende eetkramen, takelwagens, kermiswagens, enz.
Uiteraard worden bepaalde voertuigen wel expliciet vrijgesteld. Het gaat meer bepaald om de voertuigen van defensie, ambulances en landbouwvoertuigen. Deze vrijstellingen moeten wel worden aangevraagd. Van zodra één van de gewesten een bepaald voertuig vrijstelt, geldt deze vrijstelling ook in de twee andere gewesten.
WIE? De houder van het voertuig
De houder van het voertuig is de belastingplichtige, of beter gezegd de belastingschuldige. Hij is degene die de belasting uiteindelijk zal moeten dragen. Dat zal in principe de persoon zijn op wiens naam het voertuig is ingeschreven bij de DIV.
Opletten: als de houder van het voertuig niet betaalt, kan de bestuurder van het voertuig aangesproken worden, hij is namelijk hoofdelijk aansprakelijk. Dit verandert niets aan het feit dat de houder van het voertuig de belastingschuldige blijft. Als de bestuurder werd aangesproken, kan hij dus van de houder van het voertuig het betaalde bedrag terugvorderen.
Voor verhuurders van vrachtwagens en leasingmaatschappijen geldt een bijzondere regel: zij mogen contractueel met de huurder/gebruiker van het voertuig overeenkomen, dat deze als houder zal worden beschouwd en de heffing verschuldigd zal zijn (en niet de verhuurder die het voertuig heeft ingeschreven).
Opletten: in deze situatie blijft de verhuurder wel hoofdelijk aansprakelijk. Dus als de gebruiker niet betaalt, zal de verhuurder alsnog moeten betalen.
HOE? De afgelegde kilometers worden bijgehouden
Zoals de naam al zegt wordt de kilometerheffing opgelegd naar gelang het aantal kilometers dat de vrachtwagen aflegt. Het aantal afgelegde kilometers moet dus nauwkeurig opgetekend worden. Hiertoe moeten alle voertuigen die onder het toepassingsgebied van de heffing vallen een ‘On Board Unit’ (‘OBU’) aan boord hebben. Dit toestel bepaalt met behulp van satellieten precies waar de vrachtwagen rijdt en welke afstand hij aflegt. De door de OBU geregistreerde afstand wordt nog gecorrigeerd met een correctiefactor van -1,5 % om eventuele onnauwkeurigheden te compenseren.
De kilometerheffing is niet op alle wegen van toepassing. Vallen zeker al onder de heffing: de autosnelwegen, gewestwegen en gemeentewegen. In principe moet er een heffing betaald worden voor het gebruik van wegen waar nu het eurovignet moet worden gebruikt. Het toepassingsgebied werd evenwel uitgebreid met nieuwe wegen om het gebruik van sluiproutes te vermijden.
De kilometerheffing wordt geïnd door de instantie die ook de On Board Units verkoopt. Deze ‘Single Service Provider’ werd aangeduid door de interregionale entiteit ‘Viapass’ (opgericht door de drie gewesten). Na het uitschrijven van een overheidsopdracht werd de opdracht van het verkopen van de OBU’s en het innen van de heffing toegekend aan ‘Sky-ways’ (T-systems International/Strabag AG).
HOEVEEL? Wat is het tarief?
Het basistarief van de heffing is 0,113 EUR/km. Voor lichtere vrachtwagens (tussen 3,5 en 12 ton) wordt het tarief verminderd tot 0,063 EUR/km.
Daarnaast kan het tarief door verschillende criteria worden beïnvloed:
de maximaal toegelaten massa (tussen 3,5 ton en 12 ton, tussen 12 ton en 32 ton, hoger dan 32 ton);
de Euro-emissieklasse van het voertuig (hoe meer het voertuig vervuilt, hoe hoger de belasting);
het type weg (autosnelweg, gewestweg, gemeenteweg) dat wordt gebruikt (een criterium dat enkel in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt gebruikt).
Daarnaast geven de decreten aan de gewesten de mogelijkheid om bij het bepalen van het tarief ook rekening te houden met het tijdstip waarop wordt gereden (spitsverkeer afraden) of met de gekozen route (vrachtverkeer op bepaalde wegen ontmoedigen). De gewesten hebben er echter voorlopig voor geopteerd met deze twee criteria geen rekening te houden.