Elke neergelegde jaarrekening wordt door de Balanscentrale van de Nationale Bank van België aan een lijst van rekenkundige en logische controleformules onderworpen. De Nationale Bank heeft die controlelijst voor de jaarrekening van de ondernemingen over de boekjaren die aanvangen vanaf 1 januari 2016 opnieuw aangepast.
Elke neergelegde jaarrekening -ongeacht de activiteit of de rechtsvorm van de onderneming- wordt door de Balanscentrale van de Nationale Bank van België (NBB) onderworpen aan een lijst van rekenkundige en logische controleformules. Zo wordt nagegaan of de bedragen in de balans, de resultatenrekening, de toelichting en de sociale balans wel voldoende samenhang vertonen.
Vrij recent, meer bepaald op 15 juli 2016, publiceerde de NBB een (gecorrigeerde) lijst van rekenkundige en logische controles in het Belgisch Staatsblad. Die lijst is op 24 oktober ll. door een nieuwe lijst vervangen. In de nieuwe lijst is de rubriekcode 635/7 van de resultatenrekening verbeterd. Die rubriekcode is vervangen door de code 635/8.
Overzicht controlelijsten
Er bestaan drie controlelijsten.
De (correcte) lijst van wettelijke rekenkundige en logische controles voor de nieuwe modellen van jaarrekeningen waarvan het boekjaar aanvangt vanaf 1 januari 2016 is dus degene die in het Belgisch Staatsblad van 24 oktober 2016 is verschenen. Hij geeft een overzicht van de verplichte controles op de balans, op de resultatenrekening en op de bijlagen.
Via de rekenkundige controles wordt onderzocht of het bedrag van een totaalrubriek gelijk is aan de algebraïsche som van de waarden van de rubrieken waaruit ze is samengesteld of waar ze het saldo van uitmaakt.
Deze lijst bestaat uit drie delen:
een lijst van de controles voor het volledig model van ondernemingen;
een lijst van de controles voor het verkort model van kleine ondernemingen;
een lijst van de controles voor het nieuwe micromodel van microvennootschappen.
De lijst van bijkomende rekenkundige en logische controles wordt niet gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Hij bevat bijkomende controles op de balans, op de resultatenrekening en op de bijlagen. De jaarrekeningen moeten niet voldoen aan de bijkomende controles om door de Nationale Bank te worden aanvaard (niet-blokkerende controles). Wanneer niet aan de bijkomende controles wordt voldaan, wordt dit wel gemeld bij raadpleging van de jaarrekening.
De lijst met controlevergelijkingen voor de sociale balans bevat een serie specifieke controles op de sociale balans. Wanneer de controlevergelijkingen wijzen op een fout met betrekking tot de sociale balans, kan de jaarrekening worden geweigerd.
“Wezenlijke” fouten
Als de Balanscentrale wezenlijke fouten vaststelt bij de controle, dan wordt de onderneming en desgevallend de commissaris op de hoogte gebracht. De onderneming is verplicht de jaarrekening te verbeteren en opnieuw neer te leggen.
Jaarrekeningen worden enkel geweigerd wanneer er zich wezenlijke fouten voordoen. Wezenlijke fouten zijn die welke niet kunnen worden rechtgezet op basis van de gegevens die in de jaarrekening voorkomen. Ze kunnen enkel voorkomen in jaarrekeningen die op papier worden neergelegd of in PDF-formaat langs elektronische weg. Indien de jaarrekening via internet wordt neergelegd als gestructureerd databestand (XBRL-bestand) en dit bestand nog wezenlijke fouten zou bevatten, dan zal het validatieprogramma de jaarrekening immers weigeren.