De boekhouding van uw onderneming moet in principe in euro worden gevoerd. In zeer uitzonderlijke gevallen kan uw boekhouding en de jaarrekening in een andere munt worden opgemaakt. Een bijzondere procedure moet dan in acht worden genomen.
Principe: jaarrekening in euro
In principe wordt de jaarrekening in euro opgesteld. Maar het opstellen van een jaarrekening in euro is soms niet aangewezen omdat zij, via wisselkoers- of omrekeningsverschillen, een vertekend beeld zou geven van de economische werkelijkheid. Ondernemingen die bijvoorbeeld hun bedrijf volledig in het buitenland uitoefenen, kunnen een afwijking vragen. De aanvraagvoorwaarden en het belang van de functionele valuta vinden we terug in advies 117-3 van 26 november 2008 van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen (CBN).
Uitzondering: jaarrekening in andere munt dan euro
De procedure voor het vragen van een afwijking van de boekhoudkundige verplichtingen is vastgelegd in de Boekhoudwet (nu art. III.94 van het Wetboek van Economisch Recht) en het Wetboek van Vennootschappen (art. 125, § 1 W.Venn.).
De boekhouding van uw vennootschap en de jaarrekening moeten worden opgesteld in de functionele valuta. De functionele valuta is de valuta in de voornaamste economische omgeving waarin uw vennootschap actief is. De bepaling van de functionele valuta gebeurt op basis van verschillende factoren zoals de valuta die hoofdzakelijk bepalend is voor de verkoopprijs van goederen en diensten; de valuta van het land waarvan de concurrentiekrachten en de regelgeving hoofdzakelijk de verkoopprijs van haar goederen en diensten bepalen; de valuta waarin middelen uit financieringsactiviteiten worden gegenereerd; de valuta die hoofdzakelijk bepalend is voor de arbeids‐ en materiaalkosten, en andere kosten voor de levering van goederen en de verlening van diensten; en de valuta waarin ontvangsten uit operationele activiteiten gewoonlijk worden aangehouden.
Bij het aanvragen van een afwijking op het voeren van de boekhouding en het opstellen van de jaarrekening in euro, moet u het gebruik van de functionele valuta motiveren op basis van de aanwijzingen hierboven. Dit impliceert dat het grootste deel van de activa, de schulden en de opbrengsten in de betrokken vreemde valuta worden afgewikkeld.
Bijkomende voorwaarden
Naast de bepaling van de functionele valuta, zijn er nog bijkomende voorwaarden opdat de boekhouding kan gevoerd en vooral de jaarrekening kan worden uitgedrukt in de functionele valuta, andere dan de euro.
Ook het maatschappelijk kapitaal moet vennootschapsrechtelijk worden uitgedrukt in de functionele valuta waarin de jaarrekening zal worden opgemaakt.
In de toelichting moet worden verwezen naar de toegekende afwijking. Die afwijking zal slechts voor drie opeenvolgende boekjaren worden gegeven. Wil u voor latere boekjaren een verlenging van de afwijking, dan moet u bij uw verzoek alle inlichtingen verstrekken zodat men kan nagaan of de voorwaarden nog steeds zijn vervuld. Belangrijk is dan te verwijzen in de toelichting bij de jaarrekening naar de afwijking die al eerder door de minister werd verleend.
Als het bestuursorgaan de vastgestelde functionele valuta wil wijzigen, is een nieuwe aanvraag vereist tenzij het bestuursorgaan besluit over te schakelen op de euro gedurende de periode waarvoor de afwijking geldt. Het bestuursorgaan moet er ten slotte jaarlijks op toezien dat de vennootschap de voorwaarden vervult met vermelding ervan in het jaarverslag.
Speciale gevallen
Voor Belgische bijkantoren van buitenlandse ondernemingen die hun boekhouding willen voeren en hun jaarrekening in een andere munt dan de euro willen opstellen, is een afwijking toegestaan wanneer werkzaamheden van het bijkantoor in hoofdzaak worden uitgeoefend buiten de euromuntzone en het grootste deel van de tegoeden en verplichtingen en van resultaten zich situeert in deze muntzone (advies CBN 2013/10).
Voor vennootschappen die nog geen jaarrekening hebben neergelegd op het moment waarop zij hun aanvraag tot het voeren van de boekhouding en het opstellen van de jaarrekening in een andere munt dan de euro indienen, zal de CBN aan de minister adviseren om de afwijking maar toe te kennen voor één boekjaar (advies CBN 2011/12).
Aanvraag voor afwijking van de boekhoudkundige verplichtingen
Het dossier van de aanvraag voor afwijking van de boekhoudkundige verplichtingen kan worden ingediend bij de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie, Algemene Directie Economische Reglementering, Afdeling Financiële en Boekhoudkundige reglementeringen, North Gate III, Koning Albert II-laan 16 te 1000 Brussel.
Om de procedure te bespoedigen, kan u een kopie van de aanvraag richten aan de Voorzitter van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen (City Atrium – 8e verdieping, T.a.v. de heer Jan Verhoeye, Vooruitgangstraat 50 te 1210 Brussel).
Na het advies van de CBN gaat het dossier naar de minister van Economie. Kleine ondernemingen kunnen een afwijking vragen aan de minister bevoegd voor Middenstand. Als een afwijking wordt toegekend, kunnen voorwaarden worden opgelegd en kan een bepaalde en verlengbare termijn worden gegeven.